Neszmély története
Oklevelek

1225-ben II. András megerősíti rokonának, Miskolc nembeli Bors comesnek, családtagjainak és másoknak a babaduri hegyen álló keddhelyi (később a comesről borsmonostorinak hívott) Szent Máriáról nevezett ciszterci apátság javára tett adományait. Ebben szerepel a Rugus (Rögös) nevű helyen lévő erdő. A szomszédság illetve a névazonosság okán a nevezett erdő minden bizonnyal a mai Bors-heggyel azonosítható.
Kivonat Fejér György Codex diplomaticus Hungariae ecclesiasticus ac civilis III/2. kötete 67. oldaláról (Budae 1829.). Javított változat Nagy Imre Sopron vármegye története. Oklevéltár első kötet 1156-1411 (Sopron 1889.), 8. számú oklevél, 15. oldal alapján.
Internetes változata elérhető az Arcanum oldalán: Arcanum keresője

...In partibus (Sath) praedictus B(ors) comes habet quinque praedia, et multas piscinas, ex quibus obtulit unum predium nomine Hetes cum tribus piscinis, quorum nomina sunt hec: Teremalia, Tohu, Cuiseb, Cerecto, Homustohu; post obitum vero suum contulit aliud praedium, quod vocatur Zubothath, sive filium habuerit, sive caruerit, quod si filium non habuerit omnia quinque praedia, et omnes piscinae cum vniuersis pertinentiis suis praedicto monasterio in eternum permanebunt; contulit eciam in Zumuld terram arabilem ad tria aratra et pratum, quod situm est iuxta grangiam, quam predicti fratres construxerunt, iuxta pomerium et molendinum, quod positum est iuxta grangiam abbatis de Tata, et alium locum molendini ibidem et silvam, que vocatur Rugus, et vineam in Stanch. Insuper prefati fratres possident tria praedia post mortem vxoris Comitis B(ors), filie ducis Velek, que ipsa propriis pecuniis, quas secum de domo patris sui attulerat a Dominico, filio Iacobi Comitis de Mischouch emerat; sunt autem nomina praediorum: Seusen, Cruzna, Mrouna, que pro remedio anime sue contulit supra memoratis fratribus cum universis pertinenciis suis, sive filium habuerit sive caruerit...
1237-ben IV. Béla Albeus nyitrai kanonokot bízza meg a szentmártonhegyi (ma pannonhalmi) apátság birtokainak összeírásával. Albeus az év őszén útra kel, bejárja a birtokokat, s összeírja a szolgálókat, a szolgálatokat is. Az összeírás 1237-40 között készült.
Kivonat Wenzel Gusztáv: Árpád-kori Új Oklevéltár II. kötetéből 1. számú oklevél, 12.oldal (nyomdahiba javítva).
Az oklevél teljes szövege elérhető pl. itt: http://jmvk-dev.drupler.hu/taxonomy/term/all?page=3

...In predio Fyzegtu hec sunt nomina jobagionem Petur, Tupoz, qui cum sua cognacione preter pueros et iuuenes sunt sedecim mansiones; et hij sunt pares in seruicio jobagionibus de Temerad. In eodem predio nomina aratorum seruorum hec sunt: Niche, Tyze, Pentuc cum filiis, qui preter puerot et iuuenes sunt VII mansiones. In eodem predio sunt duo pastores, quorum nomina hec sunt Whd cum duobus filiis. In eodem predio hec sunt nomina vduornicorum: Wolt, Hozuga, Chule, Chynt, qui preter pueros et iuuenes sunt nouem mansiones; et hij tenentur ad omnia seruicia sicut alii homines eiusdem condicionis de Hymud. Hee due ville sunt site sub vno gyro siue circulo metaru, et habent magnam terram secundum communem consideracionem bonorum virorum sufficientem cum fenetis ad viginti aratra uallatam multis metis, et partem Danobii cum duabus insulis secundum quod protenditur terminus eorum, et habet conterminales has villas: Sar, Bylla, Nezmel, Astanc, Sumuld...
1303-ban Katherina, az esztergomszigeti apácák apátnője 1 ekényi földet elad Zoard mesternek Sartuan nevű földjükből. Az esztergomi Szent István Ispotályosrend keresztes konventje megerősítő, pecsétes oklevelet állít ki az adásvételről.
Az oklevél lent található szövege Nagy Imre Anjoukori Okmánytárában olvasható az I. kötet 59-60. oldalán.
Internetes változata elérhető az Arcanum oldalán: Arcanum keresője

Conuentus cruciferorum Domus Hospitalis ecclesie Sancti Regis Stephani de Strigonio. Vniuersis presentes litteras inspecturis salutem in Domino Sempiternam. Ad uniuersorum noticiam tam presencium quam futurorum harum serie uolumus peruenire. Quod religiosa Domina nomine Katherina abbatissa sanctarum monialium monasterij beate virginis Marie de insula Strigoniensi una cum dominabus scilicet Elysabeth & Elena sororibus pro se & pro uniuersis fratribus earundem personaliter ad nostram accedendo presenciam dixerunt & confesse sunt quandam particulam terre earundem de terra ipsarum Sartuan vocata pro necessitatibus ipsius monasterij beate virginis Marie & in eodem Monasterio commorantibus ex consensu & uoluntate omnium fratrum ipsarum ad unum aratrum cum suis utilita tibus & pertinencijs sufficientem iuxta terram magistri Zoard Seenkuezou iacentem vendidisse tribus marcis fini argenti plene habitis & receptis. Eidem magistro Zoard nepoti Wech & per eum suis posteritatibus iure perpetuo & irreuocabiliter possi dendam tenendam & habendam. Que quidem particula terre iam cum metis de nouo erectis est commixta cohadunata & coniuncta ad predictam terram Seenkuezou magistri Zoard memorati meta quidem cuius particule terre incipit a capite fontis riuuli Seenkuezou memorati ubi sunt due mete terrestres quarum una pertinet ad predictam dominam abbatissam & sorores eiusdem alia uero ad magistrum Zoard memoratum a parte orientali. & de hinc uadit directe eundo uersus apartem occidentalem ubi similiter sunt due mete terrestres similiter ad utrasque partes pertinentes & de hinc paululum eundo similiter sunt due mete terrestres quarum similiter una pertinet ad ipsam dominam abbatissam & fratres eiusdem alia uero ad magistrum Zoard supradictum & de hinc paululum proceditur ubi sunt due mete terrestres a parte occidentali & deinde parum reflectitur ad partem septemtrionalem iuxta quendam montem ubi similiter sunt due mete quarum una est earundem domine abbatisse & sororum eiusdem alia uero pertinet ad magistrum Zoard sepius dictum & ibi de terminantur mete predicti particule terre per ipsum magistrum Zoard empcione comparate circa & iuxta predictam terram Senkuezou magistri Zoard memorati ubi villa eiusdem con tinetur & existit Senkuezou nuncupata. Insuper prefata domina abbatissa nomine Katherina & Elysabeth ac Elena soro res & fratres eiusdem pro se & pro fratribus suis firmiter & sollempniter assumpserunt eundem magistrum Zoard & suos posteros in perpetua possessione predicte particule terre conseruare & ab omnibus impetitoribus & molestare uolentibus expedire suis labo ribus & expensis. In cuius rei memoriam & perpetuam firmitatem ad peticionem & instanciam parcium predictarum presen tes concessimus sigilli nostri munimie roboratas. Datum in festo ad vincula sancti petri. Anno domini m.ccc.tercio

Az alant található kivonat a Bebek István országbíró előtt lezajlott per jegyzőkönyvéből való. Ez a per Neszmélyi Hancko és a pannonhalmi apát közt zajlott le, Hancko mestert Fornas Péter képviselte. A felek különböző okleveleket mutattak be igazuk bizonyítására, itt szerepel az 1339. december 6-án megejtett vizsgálatról szóló jelentés kivonata, amelyben a királyi ember, Pyrohtos Mihály, illetve az esztergomi káptalan képviseletében László kanonok a szomszédos birtokosok képviselőivel egyetértésben megállapítják az utód nélkül elhalt korábbi neszmélyi birtokos birtokainak határát, azt bejárják, s a régi határjelek mellett újakat is emelnek, ahol ez szükséges, majd az így körülhatárolt birtokba beiktatják Polonia-i Miklós mestert, Lajos király nevelőjét. Az eseményen tanúként jelen voltak: Vilmos, vitányi várnagy; a néhai sebész, Pyrohtold fiainak officiálisa, János; az esztergomszigeti apácák officiálisa, Péter; a majki prépost; s a tatai apát, illetve más, név szerint nem említett Komárom megyei nemesek. A birtok részét képezik szántók, cserjések, a Duna révjének vámja, a Dunán felfelé és lefelé haladó hajóktól szedett vám, szárazvám, halászhelyek a Dunában, s végül két sziget - Nezmelzygeth, Fyurzygeth is. Az esztergomi káptalan jelentése alapján Lajos király 1347-ben ad ki privilégiumlevelet, ezt mutatják be Bebek országbírónak, s a periratban ennek kivonata szerepel. Előbbiek nem maradtak fenn.
Megjelent: A pannonhalmi Szent-Benedek-rend története / szerk. Erdélyi László, Sörös Pongrácz; kiad. a Pannonhalmi Szent-Benedek-Rend. - Budapest: Stephaneum, 1902-1912.

...In quarum quidem litterarum privilegialium predicti domini Bele regis contrarium prescriptus Petrus de Fornas, procurator ipsius Hanthkonis, quasdam litteras privilegiales excellentissimi principis domini Lodovici, Dei gratia regis Hungarie, domini nostri, sub anno Domini M° CCC° XL° septimo, regni autem sui anno sexto confectas, tenorem litterarum capituli ecclesie Strigoniensis domino Karolo regi, genitori suo karissimo, rescriptionalium ac eiusdem domini Karoli regis ipso capitulo directarum omnino in anno Domini M° CCC° tricesimo nono emanatarum de verbo ad verbum transscriptive in se continentes et confirmantes nobis presentarat, in quarum tenore inter cetera adinveneramus, quod magister Nicolaus de Polonia, frater Herrici de Zauan, de genere dominorum Plespah et Leuskonis de Frankonya, informator videlicet domini ducis Lodovici, ad eiusdem domini Karoli regis accedens presentiam, sueque fidelitatis servitia eidem domino Karolo regi ac domino Lodovico duci, filio suo, inpensa proponens et declarans, quandam possessionem Nezmel vocatam in comitatu de Kamaron existentem, asserens eam fore hominis sine herede decedentis et ex eo sue collationi de iure devolutam, a sua maiestate iam dudum ? sibi et per eum Henthkoni ac Matie filiis Nicolai dicti Zotrogh, consobrinis suis perpetuo dari et conferri postulasset et quia eidem domino Karolo regi de qualitate et quantitate ipsius possessionis et utrum sue collationi pertineret, nec ne, veritas non constitisset, igitur fidelitati ipsius capituli ecclesie Strigoniensis litteris suit mediantibus firmiter precipiendo mandasset, quatenus ipsorum mitterent hominem pro testimonio fide dignum, quo presente Mychael dictus Pyrohtos, aule sue servitor, fidelis homo suus specialis ad hoc transmissus accederet ad faciem predicte possessionis Nezmel, vicinisque et conmetaneis eiusdem universis legitime convocatis et presentibus reambularet ipsam per veras metas et antiquas, novas metas iuxta veteres, ubi necesse fieret erigendo, reambulatamque et ab aliorum possessionibus distinctam, si inveniret ipsam sue collationi de iure pertinere et hominis sine herede decedentis extitisse, statueret eam ipsi magistro Nicolao et prenotatis consobrinis suis, videlicet Henthkoni et Matie perpetuo possidendam, si non fieret contradictum, contradictoribus vero, si qui fierent, contra eundem magistrum Nicolaum ad suam presentiam ad terminum conpetentem legitime evocatis, post hec nomina evocatorum sive contradictorum, diem evocationis, terminumque assignatum cum cursibus metarum sue fideliter rescribi demandasset maiestati per capitulum Strigonyense prenotatum; tandem idem capitulum Strigonyense regalibus preceptis obediens cum predicto Mychaele dicto Pyrohtos, homine regio, magistrum Ladislaum, socium et concanonicum eorum ad premissa exequenda pro testimonio duxisset transmittendum, qui demum ad ipsum capitulum reversi eidem concorditer retulissent, quod ipsi in festo Beati Nicolai confessoris tunc preterito ad faciem prefate possessionis Nezmel vocate vicinis et conmetaneis eiusdem legitime convocatis et presentibus, videlicet Johanne officiale filiorum Pyrohtoldi, condam cyrolici, ex parte eorundem, item Petro, officiale religiosarum dominarum sanctimonialium de insula Strigoniensi ex parte earundem, item Wylhelmo, castellano de Wytan, ex parte regalis maiestatis, item preposito de Moyk, item abbate de Tata ex parte dominis abbatis Sancti Martini de Sacromonte Panonie et quam pluribus aliis nobilibus provincie ibi conparentibus accedendo reambulassent eandem per veteras metas et antiquas, novas metas iuxta veteres, ubi necesse fuisset, erigendo, reambulatamque et ab aliorum possessionibus distinctam possessionem hominis sine herede decedentis ad sue regie celsitudinis collationem pertinere repertam cum suis utilitatibus et pertinentiis universis, scilicet terris arabilibus, rubetis et tributo portus Danubii ac tributo ipsius Danubii, necnon tributo terre tam in asscendendo, quam in descendendo exigendis et piscaturis existentibus in Danubio et duabus insulis, Nezmelzygeth et Fyurzgeth vocatis cum media parte Danubii maioris statuissent prefato magistro Nicolao, informatori ducis Lodovici, filii sui karissimi, Henthkoni et Matie, consobrinis eiusdem magistri Nicolai supradictis, perpetuo possidendam et habendam nullo penitus contradicttore existente; mete autem dicte possessionis Nezmel in eodem privilegio seriatim continebantur...

1341-ben Vécs unokája Miklós fia Miklós comes az esztergomi Szent István Ispotályosrend keresztes konvent előtt végrendelkezik unokaöccsei és unokája részére. Birtokai közt megemlíti az Esztergom és Komárom megyében fekvő neszmélyi birtokát is. Unokájának, Margitnak a korban szokásos leánynegyed helyett unokaöccseivel azonos részt rendel. Örökösei még Zoárd fia Domonkos comes és Péter comes fia János.
Az oklevél szövege Nagy Imre Anjou-kori oklevéltára IV. kötetében olvasható a 86. oldalon (65. szám) Internetes változata elérhető az Arcanum oldalán: Arcanum keresője

Nos conventus cruciferorum domus hospitalis sancti regis Stephani de Strigonio.. significamus.. quod nobilibus viris videlicet comite Nicolao filio Nicolai, nepotis Weech ab una parte, item comite Dominico filio Zuard et Johanne filio comitis Petri patruelibus ipsius comitis Nicolai ex altera coram nobis personaliter constitutis, idem comes Nicolaus quasdam possessiones suas scilicet Neezmel in comitatibus de Strigonio et de Kamarun existentem, item Radwan in comitatu de Kamarun iuxta Danubium, et Monorows in comitatu Strigo- nensi, item alias possessiones suas seu porciones possessiona- rias in quibuslibet possessionibus et in quibusvis comitatibus quovis titulo existentes et per ipsum possesas eisdem Dominico et Johanni ac nobili domine Margarethe vocate sorori ipsorum filie scilicet Johannis filii Nicolai, racione quarte filialis, et per ipsos ipsorum heredibus.. cum omnibus utilitatibus suis.. ac iure patronatus ipsarum ecclesiarum predictarum possessionum dedisse.. perpetuo et irrevocabiliter possidendas.. viva voce.. tali contradiccione interiecta est confessus, quod iidem comes Dominicus et Johannes filius Petri ac prefata nobilis domina racione sue quarte filialis inter se ad tres partes seu porciones equales dividerent et cum metis et terminis limitarent in filios filiorum.. perpetuo possidendas.. Datum in vigilia beatorum Philippi et Jacobi apostolorum, anno domini M° CCC° XL° primo.

Make a Free Website with Yola.